ORP Błyskawica to jeden z najsłynniejszych polskich okrętów wojennych, który obecnie pełni rolę muzeum w Gdyni. Jego ciekawa przeszłość, imponujące wymiary, a przy tym możliwość ich podziwiania z bliska sprawiają, że przyciąga pasjonatów historii i turystów odwiedzających miasto. W poniższym artykule przybliżymy dzieje tego niezwykłego niszczyciela oraz jego specyfikację. Sprawdzimy również jakie części okrętu, dostępne są dla zwiedzających.

Charakterystyka techniczna okrętu

ORP Błyskawica to niszczyciel typu Grom. Swego czasu był jednym z najnowocześniejszych i najszybszych okrętów. Potwierdzają to jego imponujące parametry, które jednocześnie świadczą o zaawansowanej myśli inżynieryjnej okresu międzywojennego.

Wymiary i osiągi

Konstrukcja okrętu wyróżnia się smukłym kadłubem o długości 114 metrów i szerokości nieco ponad 11 metrów. Jego zanurzenie wynosiło 3,3 metra. To zaś przekładało się na wyporność, która w stanie standardowym wynosiła 2011 ton, a przy pełnym obciążeniu osiągała 2520 ton. Specyfika ta zapewniała mu z jednej strony doskonałą manewrowość na morzu, z drugiej zaś umożliwiała wykonywanie zadań zarówno na otwartych wodach, jak i w pobliżu wybrzeży.

ORP Błyskawica został zaprojektowany z myślą o szybkości i sile ognia. Napęd okrętu pozwalał mu rozwijać prędkość maksymalną bliską 40 węzłów, co czyniło go jednym z najszybszych okrętów działających pod polską banderą w czasie wojny.

Uzbrojenie

Okręt, jako niszczyciel marynarki wojennej, był potężnie uzbrojony, a przy tym zdolny do prowadzenia działań ofensywnych i obronnych zarówno przeciw jednostkom nawodnym, podwodnym jak i lotnictwu.

Podstawowym uzbrojeniem było siedem dział kalibru 120 mm, które rozmieszczono w trzech podwójnych i jednym pojedynczym stanowisku. Dzięki nim mógł skutecznie wspierać wojsko polskie ogniem artyleryjskim. Aby odpierać ataki z powietrza, niszczyciel był wyposażony w dwa podwójne działka przeciwlotnicze kalibru 40 mm oraz osiem karabinów maszynowych 13,2 mm. Istotnym elementem uzbrojenia było także sześć wyrzutni torped kalibru 550 mm. Dodatkowe zrzutnie bomb głębinowych umożliwiały zaś walkę z okrętami podwodnymi.

Co ciekawe w trakcie służby ORP Błyskawica został zmodernizowany. W 1941 roku część uzbrojenia wymieniono, dostosowując go tym samym do nowych warunków wojennych. Oryginalne działa 120 mm zastąpiono czterema podwójnymi uniwersalnymi działami 102 mm, które umożliwiały skuteczniejsze zwalczanie celów zarówno morskich, jak i powietrznych. Wzmocniono także obronę przeciwlotniczą, dodając cztery działka 20 mm w miejsce dotychczasowych karabinów.

Załoga

Niszczyciel w trakcie służby posiadał załogę liczącą niespełna 200 osób (według projektu 192, niemniej liczebność ta zmieniała się). Podobnie jak na innych jednostkach jej struktura składała się z:

Kapitana – dowodził na okręcie.
Oficerów – byli odpowiedzialni za poszczególne działy, takie jak nawigacja, artyleria, łączność czy mechanika.
Podoficerów – stanowili łącznik między oficerami a szeregowymi marynarzami, nadzorując codzienne operacje i dbając o dyscyplinę na pokładzie.
Marynarzy – odpowiadali za wykonywanie zadań w różnych sekcjach okrętu, w tym obsługę uzbrojenia, utrzymanie maszynowni, łączność oraz inne prace pokładowe.

W trakcie swojej służby na okręcie przewinęło się wielu wybitnych oficerów i marynarzy, którzy przyczynili się do chlubnych sukcesów polskiej floty wojennej. Byli to między innymi:

Komandor porucznik Tadeusz Podjazd-Morgenstern – pierwszy dowódca ORP Błyskawica, który objął dowodzenie 27 listopada 1937 roku.
Komandor porucznik Włodzimierz Kodrębski – dowodził okrętem podczas ewakuacji do Wielkiej Brytanii w ramach planu „Peking” tuż przed wybuchem II wojny światowej.
Komandor Wojciech Francki – dowódca okrętu podczas powierzania go pod opiekę Royal Navy po zakończeniu II wojny światowej.
Komandor porucznik Zbigniew Strych – pełnił funkcję dowódcy ORP Błyskawica w latach 1974–1979, kiedy okręt został przekształcony w muzeum.
Komandor porucznik Paweł Ogórek – obecny dowódca okrętu, który objął stanowisko w 2022 roku.

Historia okrętu ORP Błyskawicy

Niszczyciel jako okręt flagowy marynarki odegrał ważną rolę w historii polskiej floty wojennej. Brał udział w wielu misjach na Atlantyku, Morzu Północnym i Morzu Śródziemnym, eskortując konwoje i osłaniając alianckie siły. Po wojnie służył jako okręt szkoleniowy i reprezentacyjny, a następnie został przekształcony w muzeum, stając się tym samym symbolem morskiej tradycji i odwagi polskich marynarzy.

Budowa i wprowadzenie do służby

W latach 30. XX wieku, w ramach rozbudowy floty, Polska zamówiła dwa nowoczesne niszczyciele typu Grom w brytyjskiej stoczni J. Samuel White & Co Ltd w Cowes na wyspie Wight. Jednym z nich był ORP Grom, a drugim właśnie ORP Błyskawica. Okręt został zwodowany 1 października 1936 roku, a do służby w Marynarce Wojennej wszedł 25 listopada 1937 roku. Był to wówczas jeden z najnowocześniejszych i najszybszych niszczycieli na świecie.

Udział w II wojnie światowej

Niszczyciel najistotniejszą rolę bez wątpienia odegrał podczas II wojny światowej. W jej trakcie okręt przepłynął ponad 148 tysięcy mil morskich i uczestniczył w 108 patrolach bojowych oraz eskortował 83 konwoje. Jego rola zaczęła się już od pierwszych dni konfliktu, gdy po ewakuacji do Wielkiej Brytanii w ramach planu „Peking”, brał udział w misjach bojowych.

W 1940 roku ORP Błyskawica uczestniczył w kampanii norweskiej, wspierając alianckie siły lądowe. 2 maja tego roku, podczas patrolu w Rombaksfjordzie koło Narwiku, okręt został zaatakowany przez niemieckie działo przeciwlotnicze kalibru 88 mm. To wymusiło na załodze konieczność wycofania się. Niemniej już krótko po tym, bo 26 maja tego samego roku, niszczyciel brał udział w ewakuacji wojsk z Dunkierki podczas operacji „Dynamo”. W 1942 roku, podczas pobytu w stoczni w Cowes na wyspie Wight, załoga okrętu odegrała kluczową rolę w obronie miasta przed niemieckim nalotem, ostrzeliwując wrogie samoloty i kładąc zasłonę dymną. W czerwcu 1944 roku, podczas operacji „Overlord”, niszczyciel wspierał lądowanie aliantów w Normandii. Tam też uczestniczył w bitwie koło wyspy Ushant. W jej efekcie zatopiony został jeden niemiecki niszczyciel (ZH1), a chwilę później porzucony i drugi (Z32).

Przekształcenie w okręt-muzeum

Niemal 2 lata po zakończeniu II wojny światowej, w lipcu 1947 roku, okręt powrócił do Polski. Tu przez kolejne lata służył w Marynarce Wojennej, pełniąc funkcje szkoleniowe i reprezentacyjne. W 1967 roku, po awarii kotłowni, uznano dalszy remont za nieopłacalny, co spowodowało wycofanie okrętu z aktywnej służby. Ostatecznie, 1 maja 1976 roku, ORP Błyskawica został zacumowany w Porcie Gdynia jako okręt-muzeum.

ORP Błyskawica obecnie

Obecnie niszczyciel cumuje przy Molo Południowym w Gdyni. Jako okręt-muzeum dokumentuje tradycje walk polskich marynarzy i jest miejscem reprezentacyjnych spotkań oraz uroczystości państwowych. Dla zwiedzających udostępniono m.in. pokład z widocznym uzbrojeniem oraz wnętrza okrętu, gdzie można poznać tradycje polskiej marynarki wojennej. Warto również dodać, że ORP Błyskawica jest najstarszym zachowanym niszczycielem na świecie.

Planują Państwo zwiedzanie statku? Serdecznie zapraszamy do naszego hotelu w Gdyni znajdującego się zaledwie 6 km od niszczyciela. Po całodniowym zwiedzaniu okrętu i innych atrakcji zapewniamy odpoczynek na najwyższym poziomie.

Ekspozycje i atrakcje dla zwiedzających

Zwiedzanie niszczyciela umożliwia poznanie historii okrętu i przebywającej na nim załogi. Bez wątpienia największą atrakcją jest główny pokład i znajdujące się na nim potężne działa, wyrzutnie torped oraz zrzutnie bomb głębinowych. To tutaj, na otwartej przestrzeni, marynarze pełnili wartę, obsługiwali uzbrojenie i czuwali nad bezpieczeństwem jednostki. Zwiedzający mogą także zejść do wnętrza okrętu, by zobaczyć maszynownię, kotłownię oraz pomieszczenia załogi. Wąskie korytarze, metalowe ściany i ciasne kajuty pozwalają wyobrazić sobie codzienne życie marynarzy, którzy służyli na okręcie. Można także zajrzeć do sterowni, gdzie podejmowano kluczowe decyzje podczas wojennej służby niszczyciela.

Częścią ekspozycji są również wystawy poświęcone historii okrętu. Podziwiać można na niej mundury marynarzy, odznaczenia, modele okrętów oraz archiwalne zdjęcia.

Informacje praktyczne dla odwiedzających

Niszczyciel ORP Błyskawica, zacumowany jest przy Molo Południowym w Gdyni. Godziny otwarcia dla zwiedzających różnią się w zależności od sezonu. Od października do lutego muzeum jest czynne od 10:00 do 16:00, w marcu i kwietniu do 17:00, a w pozostałe miesiące do 18:00. Ceny biletów wynoszą 30 zł za bilet normalny i 15 zł za bilet ulgowy. Dostępne są również bilety łączone rodzinne 2+2 za 75 zł.

Do muzeum można dotrzeć komunikacją miejską, wysiadając na stacji Gdynia Główna, skąd spacer do Molo Południowego zajmuje około 20 minut. Dla osób podróżujących samochodem dostępne są płatne parkingi w pobliżu.

Uwaga!

Przed planowaną wizytą zaleca się sprawdzenie aktualnych godzin otwarcia oraz cen biletów na oficjalnej stronie Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni, gdyż mogą one ulegać zmianom.

Podsumowanie

Niszczyciel ORP Błyskawica to wyjątkowy zabytek i jeden z najważniejszych symboli polskiej floty wojennej. Brał udział w ważnych działaniach wojennych, eskortując konwoje i wspierając alianckie operacje. Po zakończeniu służby wojskowej został przekazany do muzeum marynarki, gdzie do dziś pełni funkcję edukacyjną. Zwiedzając okręt, można zobaczyć jego autentyczne wyposażenie, broń oraz pomieszczenia załogi, które oddają realia ich życia na morzu. Bez wątpienia zabytek tej klasy stanowi obowiązkowy punkt do zobaczenia dla wszystkich odwiedzających Gdynię.

Zapraszamy również do zapoznania się ze wpisem Statek-muzeum Dar Pomorza.